تغذیه از طریق لوله (گاواژ): مروری کلی

برآورده‌سازی نیازهای تغذیه‌ای بیماران نقش کلیدی در تسریع روند بهبودی آن‌ها ایفا می‌کند. با این حال، برخی بیماران به دلیل شرایط خاص پزشکی قادر به بلع غذا نبوده و نمی‌توانند از راه دهان تغذیه شوند. در چنین مواردی، از روشی جایگزین به نام تغذیه از طریق لوله یا تغذیه انتراال (Enteral Nutrition) استفاده می‌شود تا مواد مغذی مورد نیاز، مستقیماً به دستگاه گوارش بیمار منتقل گردد. محلول مغذی‌ای که از طریق لوله وارد بدن می‌شود، گاواژ (Gavage) نامیده می‌شود و نقش منبع اصلی تغذیه بیمار را دارد.
در این مقاله، مقدمه‌ای بر تغذیه لوله‌ای ارائه شده و فرمول‌های مناسب برای گاواژ بررسی می‌گردد.

تغذیه از طریق لوله چیست؟

تغذیه از طریق لوله یا تغذیه انتراال روشی است که طی آن، مواد غذایی و مایعات مغذی از طریق لوله‌ای تخصصی وارد دستگاه گوارش بیمار می‌شود. این روش عمدتاً برای بیمارانی استفاده می‌گردد که توانایی بلع یا تغذیه دهانی ندارند. در این روش، بخش‌هایی از دستگاه گوارش نظیر مری، معده یا روده برای انتقال مواد مغذی مورد استفاده قرار می‌گیرند تا عملکرد طبیعی گوارش حفظ شود و بدن تغذیه کافی دریافت کند.

چه کسانی به تغذیه لوله‌ای نیاز دارند؟

زمانی که بیمار قادر به خوردن غذا از طریق دهان نباشد یا دریافت غذایی او به‌قدری کم باشد که دچار سوءتغذیه، کاهش وزن شدید یا تحلیل عضلانی شود، تغذیه از طریق لوله توسط تیم پزشکی تجویز می‌شود تا نیازهای تغذیه‌ای بدن تأمین گردد.

از جمله شرایط رایج نیازمند به گاواژ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اختلالات عصبی که باعث ناتوانی در بلع می‌شوند

• مراحل حاد بیماری ایدز (AIDS)

• صدمات شدید به مغز، صورت یا مری

• بیماری‌های تنفسی مانند فیبروز کیستیک که توانایی بلع را مختل می‌کنند

• ناتوانی در دریافت کافی تغذیه دهانی (مثلاً در استفراغ شدید بارداری)

• شرایط پرمتابولیک مانند سوختگی‌های شدید

• بی‌اشتهایی ناشی از نارسایی قلبی یا سرطان

• جراحی‌های صورت و آسیب به نخاع

• سوءتغذیه پروتئین-انرژی یا عدم رشد کافی در کودکان

روش‌های تغذیه از طریق لوله

انتخاب روش مناسب گاواژ به توانایی بیمار در هضم و جذب مواد مغذی و مدت‌ زمان مورد انتظار برای دریافت تغذیه انتراال بستگی دارد. از رایج‌ترین روش‌های تغذیه لوله‌ای می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• لوله بینی-معده‌ای (NGT): لوله از راه بینی وارد معده می‌شود.

• لوله دهانی-معده‌ای (OGT): لوله از دهان وارد معده می‌شود.

• لوله بینی-ژژونومی (Nasojejunal): لوله از بینی وارد روده باریک (ژژونوم) می‌شود.

• لوله دهانی-ژژونومی (Orojejunal): لوله از دهان وارد ژژونوم می‌شود.

• لوله گاستروستومی (Gastrostomy Tube): در مواردی که نیاز به تغذیه طولانی‌مدت وجود دارد یا دسترسی از راه بینی و مری ممکن نیست، این روش کاربرد دارد. در این حالت، سوراخی کوچک (استوما) به‌صورت جراحی در دیواره شکم ایجاد می‌شود تا امکان وارد کردن لوله مستقیماً به معده فراهم شود. در برخی موارد، این روش به‌صورت کم‌تهاجمی‌تر نیز انجام می‌گیرد.